ΠΟΛ.1154/19.7.2011
Διενέργεια επιτόπιου ελέγχου (αυτοψίας) κατά την υποβολή των δηλώσεων έναρξης/μεταβολής εργασιών
ΠΟΛ 1154/19.7.2011
Μετά την εφαρμογή των διατάξεων του Ν.3853/2010 (ΦΕΚ 90/Α’) και της υπ’ αριθ. Κ1-802/23.3.2011 (ΦΕΚ 470/Β’) ΚΥΑ, με τις οποίες η σύσταση προσωπικών και κεφαλαιουχικών εταιρειών καθώς και η διαδικασία έναρξης αυτών ολοκληρώνεται, από τις Υπηρεσίες Μίας Στάσης (ΥΜΣ) χωρίς να απαιτείται προηγούμενη αυτοψία στην έδρα τους και με αφορμή την υποβολή ερωτημάτων στην υπηρεσία μας, γραπτών και προφορικών τόσο για την διενέργεια αυτοψίας κατά την υποβολή δηλώσεων έναρξης και μεταβολής εργασιών όσο και για τα στοιχεία προσδιορισμού της έδρας και των λοιπών εγκαταστάσεων της επιχείρησης, σας διευκρινίζουμε τα εξής:
1. Όπως είναι γνωστό σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 7 της υπ’ αριθ. 1070576/2627/ΔΜ/ΠΟΛ.1102/14.7.2005 ΑΥΟΟ, κατά την υποβολή των δηλώσεων έναρξης ή μεταβολής εργασιών και σε κάθε περίπτωση αλλαγής της επαγγελματικής εγκατάστασης, ο προϊστάμενος της ΔΟΥ υποχρεούται να εκδίδει εντολή ελέγχου για την διαπίστωση της ύπαρξης ή μη της δηλούμενης από την επιχείρηση επαγγελματικής εγκατάστασης.
Η βεβαίωση έναρξης ή μεταβολής εργασιών δύναται να χορηγείται, κατ’ εξαίρεση, χωρίς την διενέργεια αυτοψίας, με αιτιολογημένη απόφαση του προϊσταμένου της ΔΟΥ.
2. Στο άρθρο 3 της ανωτέρω ΑΥΟΟ, ορίζεται ότι με τις ανωτέρω δηλώσεις συνυποβάλλεται στην αρμόδια ΔΟΥ στοιχείο προσδιορισμού της έδρας και των λοιπών εγκαταστάσεων της επιχείρησης, που μπορεί να είναι τίτλος ιδιοκτησίας ή συμφωνητικό μίσθωσης ή υπομίσθωσης νόμιμα θεωρημένο από την ΔΟΥ ή υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του Ν.1599/1986 περί δωρεάν παραχώρησης χώρου.
3. Από τον συνδυασμό των διατάξεων της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ για τον ΦΠΑ (άρθρα 213, 214, 360 και 361) και του Κανονισμού 904/2010/ΕΕ (άρθρα 17, 19, 22 και 23), προκύπτει ότι τα κράτη – μέλη μεριμνούν ώστε τα δεδομένα καταχώρισης στην ηλεκτρονική βάση του VIES, σχετικά με την ταυτότητα, την δραστηριότητα, τη νομική μορφή, την διεύθυνση, την ημερομηνία χορήγησης ΑΦΜ κ.λπ., να είναι πλήρη, ενημερωμένα και ακριβή, εφαρμόζοντας διαδικασίες εξακρίβωσης των δεδομένων αυτών.
4. Η υποχρέωση διαπίστωσης της ύπαρξης ή μη της δηλούμενης από την επιχείρηση επαγγελματικής εγκατάστασης, στόχο έχει κατά κύριο λόγο την αποφυγή δημιουργίας εικονικών επιχειρήσεων.
Για λόγους διευκόλυνσης της υπηρεσίας αλλά και ομοιόμορφης αντιμετώπισης των επιχειρήσεων, είτε αυτές υποβάλλουν δήλωση έναρξης εργασιών στις ΔΟΥ είτε στις ΥΜΣ, ο προϊστάμενος της ΔΟΥ ο οποίος έχει την ευθύνη της συνολικής εύρυθμης λειτουργίας της, θα κρίνει κατά περίπτωση, σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να πραγματοποιείται αυτοψία.
Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε ότι με την ΑΥΟ ΠΟΛ.1173/25.11.2010 παρέχεται η δυνατότητα στον προϊστάμενο της ΔΟΥ να εκδίδει εντολή ελέγχου σε περιπτώσεις όπως π.χ. τα επαγγέλματα στα οποία έχει σημειωθεί κατά το παρελθόν η δημιουργία εικονικών επιχειρήσεων, έναρξη σε υπερήλικες, σε μονοπρόσωπες Ε.Π.Ε. κ.λπ., λαμβάνοντας υπόψη και την ενδεχόμενη αντικειμενική αδυναμία της υπηρεσίας για την πραγματοποίησή της.
Ειδικότερα, στις επιχειρήσεις που η διαδικασία έναρξης εργασιών τους έχει ολοκληρωθεί από τις ΥΜΣ, θα πραγματοποιείται αυτοψία, στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, πριν τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων του ΚΒΣ της επιχείρησης.
5. Εξαιρετικά θα πραγματοποιείται αυτοψία στην έδρα της επιχείρησης πριν τη χορήγηση της σχετικής βεβαίωσης, στις περιπτώσεις που υποβάλλεται στις ΔΟΥ δήλωση έναρξης ή μεταβολής εργασιών και δηλώνεται η πραγματοποίηση ενδοκοινοτικών συναλλαγών, καθώς και στις περιπτώσεις που η διαδικασία έναρξης εργασιών έχει ολοκληρωθεί σε μία από τις ΥΜΣ και έχει δηλωθεί η διενέργεια ενδοκοινοτικών συναλλαγών.
6. Έχει διαπιστωθεί ότι σε αρκετές ΔΟΥ διενεργείται έλεγχος αυτοψίας σε κατηγορίες επιτηδευματιών, όπως είναι π.χ. η κατηγορία των ελευθέρων επαγγελματιών του άρθρου 48 του Ν.2238/1994 (δικηγόροι, γιατροί κ.λπ.) ή στους πράκτορες λαχείων και ΠΡΟ-ΠΟ κ.λπ., στις οποίες εξ αντικειμένου δεν έχει σημειωθεί φαινόμενο εικονικής έναρξης αφού εκλείπουν παντελώς οι λόγοι.
Επισημαίνουμε ότι, δεν είναι απαραίτητος ο έλεγχος αυτοψίας κατά την έναρξη των εν λόγω επαγγελμάτων, καθώς και ο έλεγχος στις περιπτώσεις που ιδρύονται από τις επιχειρήσεις εγκαταστάσεις εκτός της έδρας τους, όπως υποκαταστήματα, αποθήκες κ.λπ., δεδομένου ότι, για την διαπίστωση ύπαρξης της επιχείρησης ουσιαστικός είναι ο έλεγχος της έδρας της.
Ειδικά στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται ως επαγγελματική στέγη η κατοικία του φορολογούμενου (όπως επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών, διενέργεια εμπορίου μέσω διαδικτύου κ.λπ.), η ΔΟΥ δεν θα επεκτείνεται σε περαιτέρω έλεγχο ύπαρξης ή μη άλλων προϋποθέσεων οι οποίες τυχόν προβλέπονται από άλλες διατάξεις που δεν άπτονται των αρμοδιοτήτων της.
7. Όσον αφορά τα στοιχεία προσδιορισμού της έδρας, δηλαδή τίτλο ιδιοκτησίας ή μισθωτήριο ή υπεύθυνη δήλωση περί δωρεάν παραχώρησης χώρου, τονίζουμε ότι αυτά, λογίζονται ως καταρχήν αποδεικτικά στοιχεία, που πιστοποιούν την σύνδεση του χώρου με τον συγκεκριμένο επιτηδευματία.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (όπως π.χ. μεταβίβαση επιχείρησης ή κληρονομική διαδοχή επιχείρησης) που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση μισθωτηρίου, μπορεί να υποβάλλεται υπεύθυνη δήλωση από τον φορολογούμενο, στην οποία αναφέρεται η ακριβής διεύθυνση της επαγγελματικής στέγης, καθώς και οι λόγοι αδυναμίας προσκόμισής του ή άλλου αποδεικτικού στοιχείου.
Ειδικά στις περιπτώσεις που ως λόγος μη προσκόμισης του μισθωτηρίου, αναφέρεται το γεγονός ότι η μίσθωση έχει γίνει στο όνομα προηγούμενου νομικού προσώπου, στο οποίο συμμετείχε ο ενδιαφερόμενος, που πρόκειται να ασκήσει ατομικά επιχείρηση στη συγκεκριμένη διεύθυνση ή το αντίθετο, δηλαδή έναρξη εταιρείας με μισθωτήριο στο όνομα φυσικού προσώπου που συμμετέχει σ’ αυτή, ζητείται φωτοαντίγραφο του συμφωνητικού αυτού, γιατί εκείνο που ενδιαφέρει είναι η εξακρίβωση της ύπαρξης της συγκεκριμένης επαγγελματικής στέγης, όπου θα ασκηθεί πραγματικά η δραστηριότητα.
Εξάλλου σε αρκετές περιπτώσεις η ύπαρξη και η προσκόμιση μισθωτηρίου δεν αποκλείει περίπτωση καταστρατήγησης των φορολογικών διατάξεων. Σε καμία όμως περίπτωση η ελεγκτική εξουσία του προϊσταμένου της ΔΟΥ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως θεματοφύλακας των μισθωτικών συμφερόντων του ιδιοκτήτη, άλλωστε, ούτε και δικαιοδοσία έχει να υπεισέρχεται σε θέματα εφαρμογής των διατάξεων σχετικά με τις εμπορικές μισθώσεις ή σε θέματα που αφορούν τις ενοχικές σχέσεις των συμβαλλομένων.
Το ίδιο εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται ως έδρα η κατοικία του φορολογούμενου και από το προσκομιζόμενο μισθωτήριο δεν παρέχεται η δυνατότητα χρήσης του μισθίου ως επαγγελματικού χώρου.
8. Αυτονόητο είναι ότι παραμένει η διακριτική ευχέρεια στον προϊστάμενο της αρμόδιας ΔΟΥ, εφόσον συντρέχουν λόγοι, να διενεργεί αυτοψία και στις ανωτέρω περιπτώσεις καθώς και σε μεταγενέστερο της έναρξης χρόνο, προκειμένου να διαπιστώσει την ύπαρξη της επιχείρησης στη συγκεκριμένη έδρα, καθώς και αν έχουν επέλθει αλλαγές στα δεδομένα της επιχείρησης που δεν είναι δηλωμένα στο υποσύστημα Μητρώου του TAXIS.