ΠΟΛ. 1030/12.02.2008

 

ΠΟΛ.1030/12.2.2008

Έκπτωση, από το εισόδημα των φυσικών προσώπων και από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, των δωρεών σε χρήμα προς το «Εργαστήριο Έρευνας και Επιμόρφωσης στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας» και απαλλαγή των δωρεών αυτών από τον φόρο δωρεάς

Αναφορικά με το πιο πάνω θέμα, σας κοινοποιούμε την υπ’ αριθ. 268/2007 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ – Β’ Τμήμα), η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, με βάση την οποία το «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» επιδιώκει κοινωφελείς σκοπούς, έτσι ώστε αυτό να καταστεί γνωστό για την εφαρμογή των άρθρων 8 και 31 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ).

Γνωμ. 268/19.6.2007 ΝΣΚ (Τμήμα Β’)

Περίληψη Ερωτήματος: Εάν το σωματείο με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.», με βάση τους αναγραφόμενους στο Καταστατικό του σκοπούς, επιδιώκει κοινωφελείς σκοπούς, προκειμένου: α) οι δωρεές χρηματικών ποσών να αφαιρούνται από το εισόδημα του δωρητή – φυσικού προσώπου και από τα ακαθάριστα έσοδα του δωρητή – νομικού προσώπου, κατά τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 8 και της παρ. 1 του άρθρου 31 του Ν.2238/1994, αντίστοιχα και β) οι πραγματοποιηθησόμενες δωρεές χρηματικών ποσών από φυσικά ή νομικά πρόσωπα να τύχουν απαλλαγής από τον φόρο δωρεών, κατά τις διατάξεις των άρθρων 43, Ενότητα Γ’, περ. α’ και 25, παρ. 1, περ. β’ του Ν.2961/2001.

Επί του ανωτέρω ερωτήματος, το ΝΣΚ – Τμήμα Β’ γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Ι. Α. Στο άρθρο 8, παρ. 1, περ. δ’, εδάφιο ε’ του Ν.2238/1994 «Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος» (ΦΕΚ 151/Α’) ορίζεται ότι:
«Από το συνολικό εισόδημα του φορολογουμένου αφαιρούνται κατά περίπτωση, τα ποσά των πιο κάτω δαπανών: …Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται από το φορολογούμενο λόγω δωρεάς προς τα κοινωφελή ιδρύματα, τα σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς, τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς που διέπονται από το Ν.1514/1985 (ΦΕΚ 13 Α’), τα ερευνητικά κέντρα που αποτελούν ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, καθώς και οποιοδήποτε αθλητικό σωματείο που έχει συσταθεί νόμιμα και είναι αναγνωρισμένο από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, εφόσον οι δωρεές αυτές προορίζονται για την καλλιέργεια και ανάπτυξη των ερασιτεχνικών τους τμημάτων.»
Στο άρθρο 31, παρ. 1, περ. α’, υποπερ. γγ’, εδάφιο Στ’ του αυτού ως άνω νόμου ορίζεται ότι:
«Το καθαρό εισόδημα των επιχειρήσεων που τηρούν επαρκή και ακριβή βιβλία και στοιχεία δεύτερης και τρίτης κατηγορίας του Κ.Β.Σ. εξευρίσκεται λογιστικώς με έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα, όπως αυτά ορίζονται στο προηγούμενο άρθρο των ακολούθων εξόδων…
α) Των γενικών εξόδων διαχείρισης, στα οποία περιλαμβάνονται με την επιφύλαξη της παραγράφου 18 του παρόντος άρθρου…
γγ)… Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται λόγω δωρεάς προς τα κοινωφελή ιδρύματα, τα σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες, τους ιερούς ναούς, τις ιερές μονές του Αγίου Όρους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, την ιερά Μονή Σινά, την Ορθόδοξη εκκλησία της Αλβανίας, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς, τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς που διέπονται από τον Ν.1514/1985, τα ερευνητικά κέντρα που αποτελούν ημεδαπά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και έχουν συσταθεί νόμιμα και είναι αναγνωρισμένα από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, εφόσον οι δωρεές αυτές προορίζονται για την καλλιέργεια και ανάπτυξη των ερασιτεχνικών τους τμημάτων.»

Β. Στον Ν.2961/2001 «Κύρωση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και κερδών από Λαχεία» (ΦΕΚ 266/Α’) ορίζονται τα εξής:
Για τις κτήσεις αιτία θανάτου:
Άρθρο 25, παρ. 1, περ. β’
«Απαλλάσσονται από το φόρο οι κτήσεις, εφόσον δικαιούχοι είναι:… β) Τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα, καθώς και οι περιουσίες του άρθρου 96 του α.ν.2039/1939 (ΦΕΚ 455 Α’), εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνωφελείς ή θρησκευτικούς ή σε ευρύτερο κύκλο φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή καλλιτεχνικούς ή κοινωφελείς κατά την έννοια του άρθρου 1, του α.ν.2039/1939…»
Άρθρο 34
«Α. Κτήση αιτία δωρεάς
1. Κτήση περιουσίας αιτία δωρεάς, για την επιβολή του φόρου είναι:
α) αυτή που προέρχεται από δωρεά η οποία συνιστάται κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα,
β) αυτή που προέρχεται από κάθε παροχή, παραχώρηση ή μεταβίβαση οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου χωρίς αντάλλαγμα, έστω και αν δεν καταρτίσθηκε έγγραφο.»
Άρθρο 38
«1. Υπόχρεος στο φόρο είναι ο δωρεοδόχος ή το τέκνο.»
Άρθρο 43, Ενότητα Γ’, περ. α’
«Γ. Λοιπές απαλλαγές. Απαλλάσσονται από το φόρο: α) Οι κτήσεις από τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 25.»

Γ. Στο άρθρο 1 του Α.Ν.2039/1939 «περί τροποποιήσεως, συμπληρώσεως και κωδικοποιήσεως των Νόμων περί εκκαθαρίσεως και διοικήσεως των εις το Κράτος και υπέρ κοινωφελών σκοπών καταλειπομένων κληρονομιών, κληροδοσιών και δωρεών» ορίζεται ότι:
«Κοινωφελής σκοπός κατά την έννοια του παρόντος είναι κατ’ αντίθεσιν προς τον ιδιωτικόν πας κρατικός, θρησκευτικός, φιλανθρωπικός, εν γένει δ’ επωφελής εις το κοινόν εν όλω ή εν μέρει σκοπός.»

II. Όπως προκύπτει από το ιστορικό του τεθέντος ερωτήματος και των λοιπών εγγράφων του φακέλου, το σωματείο με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» με διακριτικό τίτλο «Τ.Π.Α.» και στην Αγγλική «R.E.L.I.T.» και διακριτικό τίτλο «A.I.T.» συστάθηκε με το από 2.11.2005 Καταστατικό του, το οποίο υπογράφηκε από τα 23 ιδρυτικά του μέλη και προσέλαβε νομική προσωπικότητα με την υπ’ αριθ. 2813/5.5.2006 απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών και καταχωρήθηκε στα βιβλία καταχώρισης αναγνωρισμένων σωματείων του Πρωτοδικείου Αθηνών με Αριθμό Μητρώου 25360.
1. Κατά την παρ. 1 του άρθρου 2 του Καταστατικού του σωματείου:
«Το Σωματείο είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και επιδιώκει ευρέως κοινωφελείς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.»
Σκοπός του σωματείου, κατ’ άρθρο 2 του Καταστατικού, είναι η ανάπτυξη και προώθηση της έρευνας, επιστήμης, τεχνολογίας, επιμόρφωσης και κάθε μορφής εκπαίδευσης και κατάρτισης στους τομείς πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών και διοίκησης, καθώς και των συνεργιών τους, με στόχο την ενδυνάμωση του επιστημονικού, τεχνολογικού, ερευνητικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας μας, αλλά και την ευρύτερη προαγωγή της έρευνας, επιστήμης και εκπαίδευσης στους ως άνω τομείς.
Ειδικότερα, τα βασικά μέσα για την επίτευξη του ανωτέρω σκοπού του σωματείου είναι:
- Η διεξαγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στους τομείς πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών και διοίκησης, καθώς και σε άλλους συναφείς με αυτούς τομείς.
- Η έρευνα και ανάπτυξη για τη δημιουργία νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, καθώς και η αξιοποίηση των πνευματικών και υλικών αποτελεσμάτων της έρευνας και ανάπτυξης προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
- Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εξειδικευμένων επιμορφωτικών ή εκπαιδευτικών προγραμμάτων στους τομείς της πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών, διοίκησης και σε άλλους συναφείς με αυτούς τομείς, καθώς και η προσφορά αυτών προς το ευρύ επιστημονικό κοινό.
- Η εκπόνηση επιστημονικών και τεχνολογικών μελετών, οι εκδόσεις βιβλίων, επιστημονικών περιοδικών και λοιπών εντύπων, η ανάπτυξη και προσφορά επιστημονικού – εκπαιδευτικού υλικού σε οποιαδήποτε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, η κατάρτιση βιβλιοθήκης και τράπεζας πληροφοριών στους ανωτέρω επιστημονικούς τομείς, προσιτών ελεύθερα στο ευρύ επιστημονικό κοινό.
- Η ανάπτυξη και χρήση αποτελεσματικών μεθόδων μάθησης και η δημιουργία του κατάλληλου τεχνολογικού περιβάλλοντος για την παροχή εκπαίδευσης και επαγγελματικής επιμόρφωσης.
- Η υποστήριξη των εκπαιδευόμενων στη συμπλήρωση της επαγγελματικής τους εκπαίδευσης, την περαιτέρω εξειδίκευσή τους και την επαγγελματική τους αποκατάσταση.
- Η ανάληψη ερευνητικών – αναπτυξιακών προγραμμάτων, η οργάνωση σεμιναρίων, η διεξαγωγή διαλέξεων και η παροχή επιμορφωτικών υπηρεσιών σχεδιασμού – διαχείρισης – υλοποίησης στους τομείς δραστηριοποίησης του σωματείου, με ελεύθερη συμμετοχή των εχόντων τα αναγκαία προσόντα, κατόπιν ευρύτερης και έγκαιρης ενημέρωσης με κάθε πρόσφορο μέσο.
- Η παροχή οικονομικής ενίσχυσης σε ερευνητές, σπουδαστές, φοιτητές και επιστήμονες των ανωτέρω κλάδων με βάση ακαδημαϊκά και εισοδηματικά κριτήρια.
- Η χωρίς αντάλλαγμα διάθεση των εγκαταστάσεών της προς τρίτους οργανισμούς, φορείς και πρόσωπα για τη διεξαγωγή επιστημονικών, επιμορφωτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων.
- Η συνεργασία με κρατικούς φορείς στην Ελλάδα και διεθνώς, με φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ΑΕΙ, ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα, εταιρείες, οργανισμούς, καθώς και άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ημεδαπά ή αλλοδαπά δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, σε τομείς σχετικούς με σκοπούς του.
- Η διοργάνωση διεθνών ή εθνικών επιστημονικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων (συνέδρια, ημερίδες, εκθέσεις, σεμινάρια κ.λπ.) σχετικών με τους σκοπούς του.
- Η συμμετοχή ως μέλους ή παρατηρητή σε οργανισμούς τυποποίησης, ινστιτούτα και σχετικές ερευνητικές συνεργασίες.
- Η προώθηση ευρύτερων επιστημονικών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων και γενικά η συμβολή με κάθε πρόσφορο μέσο σε προγράμματα ή πρωτοβουλίες, για την εξύψωση του επιστημονικού και πολιτιστικού επιπέδου της Ελλάδας.
- Η οργάνωση ερευνητικής και εκπαιδευτικής υποδομής, επιστημονικού και στελεχιακού δυναμικού, εξοπλισμού, εργαστηρίων, βιβλιοθηκών και λοιπών απαραίτητων υποδομών για την επιστημονική, τεχνική και διοικητική υποστήριξη του έργου συνολικά του σωματείου.
- Κάθε άλλη δραστηριότητα η οποία θα προάγει την εικόνα, το κύρος και το έργο του σωματείου στην Ελλάδα και διεθνώς.
2. Οι πόροι του σωματείου, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Καταστατικού του, έχουν ως εξής:
(1) Η περιουσία του σωματείου αποτελείται από το κεφάλαιο του σωματείου, το οποίο σχηματίζεται από τις εισφορές των μελών ή δωρεές των μελών ή τρίτων, καθώς και επιχορηγήσεις του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, των νομικών προσώπων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των φορέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από το αθροιστικό οικονομικό αποτέλεσμα που προκύπτει μετά από την αφαίρεση των εξόδων από τα έσοδα του σωματείου.
(2) Οι Πόροι του Σωματείου αποτελούνται από:
α) Το εφάπαξ δικαίωμα εγγραφής και τις ετήσιες ή μηνιαίες συνδρομές των μελών, κατά τους ειδικότερους ορισμούς του άρθρου 5 του Καταστατικού.
β) Τις δωρεές, κληρονομιές, κληροδοσίες, χορηγίες και γενικά κάθε φύσεως οικονομικές ενισχύσεις από τα μέλη του σωματείου ή τρίτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή κρατικές Αρχές της Ελλάδας ή του εξωτερικού.
Κληροδοσίες και δωρεές υπό τρόπον γίνονται δεκτές μόνο με έγκριση του Δ.Σ. και στη συνέχεια μετά από έγκριση της Γ.Σ. που παρέχεται με πλειοψηφία του μισού τουλάχιστον αριθμού των ενημερωμένων ταμειακών μελών του σωματείου.Οι κληρονομιές που καταλείπονται στο σωματείο, γίνονται πάντοτε αποδεκτές με το ευεργέτημα της απογραφής και κατά τους ορισμούς του νόμου.
γ) Τα εισοδήματα από την περιουσία ή τις δραστηριότητες του σωματείου.
δ) Τα έσοδα από δημόσιες εκδηλώσεις, εκπαιδευτική ή εκδοτική δραστηριότητα συναφή με τους σκοπούς του, αμοιβές από εκτελούμενες μελέτες από υπαλλήλους ή συνεργάτες του, έσοδα από αξιοποίηση αποτελεσμάτων ερευνητικών εργασιών του σωματείου κ.λπ.
ε) Τα έσοδα από κάθε άλλη νόμιμη πηγή.
3. Τα μέλη του Σωματείου υποχρεούνται να καταβάλουν συμπληρωματικά ποσά ως πρόσθετη συνδρομή, όταν καλούνται από τη Γ.Σ. να καλύψουν ζημιές που προέκυψαν στον ισολογισμό του σωματείου.
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Καταστατικού, η περιουσιακή κατάσταση του σωματείου έχει ως εξής:
«1. Το Σωματείο ως μη κερδοσκοπικό, ουδεμία υποχρέωση έχει -ούτε και επιτρέπεται- να διανέμει κέρδη ή να καταβάλει τόκους, κατά τη λειτουργία του ή τη διάλυσή του, προς τα μέλη του με οποιονδήποτε άμεσο ή έμμεσο τρόπο.
2. Οι εισφορές των μελών του Σωματείου ουδέποτε μπορούν να διανεμηθούν στα μέλη του, αλλά διατίθενται καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του Σωματείου και από τα αρμόδια όργανα, αποκλειστικά και μόνο για την προώθηση και την πραγματοποίηση των σκοπών του. [...]
4. Το οικονομικό έτος του Σωματείου αρχίζει την 1η Ιανουαρίου και λήγει την 31η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, το οποίο ελέγχεται από ορκωτό λογιστή.»
Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 6, παρ. 4 του Καταστατικού: «Απαγορεύεται η καταβολή οποιασδήποτε αμοιβής σε μέλη του Σωματείου για τη συμμετοχή τους στο Διοικητικό Συμβούλιο και γενικά για τη διοίκηση και εκπροσώπηση του Σωματείου», ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 5, παρ. 8 αυτού: «σε καμία περίπτωση απερχόμενα, με οποιονδήποτε τρόπο, μέλη δύνανται ή δικαιούνται να λάβουν οτιδήποτε από την περιουσία του Σωματείου».
Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 15, παρ. 2 του Καταστατικού:
«2. Σε περίπτωση διαλύσεως του Σωματείου η υφισταμένη κατά τον χρόνο εκείνον κινητή και ακίνητη περιουσία του, μετά την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του, περιέρχεται με απόφαση της γενικής Συνέλευσης σε νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που επιδιώκει παρεμφερείς κοινωφελείς σκοπούς ή στο Δημόσιο.»

III. (α) Κοινωφελής είναι ο σκοπός όταν δια της εκπλήρωσης αυτού παρέχεται ωφελιμότητα σε ευρύτερο κύκλο προσώπων, ενδιαφέρουσα έτσι το κοινωνικό σύνολο, άρα και ο αποβλέπων τόσο στην ειδική εκπαίδευση όσο και στην προαγωγή κάποιου κλάδου της επιστήμης, εφόσον, δια της προαγωγής της επιστήμης ωφελείται αναγκαία και το κοινωνικό σύνολο. Το κριτήριο ενός σκοπού ως κοινωφελούς πρέπει να αναζητηθεί κυρίως στην παρεχόμενη στη συγκεκριμένη περίπτωση εξυπηρέτηση όχι μόνο των μελών του νομικού προσώπου ή ορισμένου κύκλου προσώπων, αλλά του κοινού εν γένει (Σ.τ.Ε. 2370/1997 Φορ.Επιθ. 1998 σελ. 915, Σ.τ.Ε. 3623/1990, 3242/1988, 1875/1982, 1876/1982, Γνωμ. ΝΣΚ 54/1990, Γνωμ. ΝΥΔ 342/1990, Γνωμ. ΝΣΚ 314/1992, Γνωμ. ΝΣΚ 209/1992, Γνωμ. ΝΣΚ 64/1993, Ολ. ΝΣΚ 77/1994). Έτσι, κοινωφελής σκοπός είναι π.χ. η εκπαίδευση, η σωματική αγωγή, η προαγωγή κάποιου επιστημονικού κλάδου, η ίδρυση βρεφοκομείων, νοσοκομείων, ασύλων, η καλλιέργεια και η διάδοση του μουσικού αισθήματος και της καλλιτεχνίας.
Περαιτέρω, κατά την έννοια του νόμου (άρθρο 1 του Α.Ν.2039/1939), δεν αρκεί απλώς η κατά το οικείο Καταστατικό του νομικού προσώπου επιδίωξη κοινωφελούς σκοπού, αλλά πρέπει ο σκοπός αυτός να είναι αποκλειστικός (Σ.τ.Ε. 2111/1988, 3391/1976).
(β) Τόσο στην ισχύουσα νομοθεσία για τη φορολογία εισοδήματος, όσο και σε αυτή για τη φορολογία κληρονομιών, δωρεών κ.λπ., προβλέπεται ειδική ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικών προσώπων, η οποία δικαιολογείται από την ανάγκη εξυπηρέτησης γενικότερων σκοπών, αποδεδειγμένα εθνωφελών, κοινωφελών, εκπαιδευτικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών, φιλανθρωπικών κ.ο.κ.
Ειδικότερα:
i) 1. Κατά την ισχύουσα νομοθεσία για τη φορολογία εισοδήματος, μεταξύ των ποσών που αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου φυσικού προσώπου προκειμένου να προκύψει το καθαρό φορολογητέο εισόδημα και λογίζονται ως δαπάνες είναι και τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται από τον φορολογούμενο λόγω δωρεάς, μεταξύ άλλων, προς τα σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες και προς τα ΝΠΙΔ που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς (άρθρο 8, παρ. 1, περ. δ’, εδάφιο ε’ του Ν.2238/1994). Περαιτέρω, το καθαρό εισόδημα των επιχειρήσεων που τηρούν επαρκή και ακριβή βιβλία και στοιχεία Β’ και Γ’ κατηγορίας του ΚΒΣ, εξευρίσκεται λογιστικώς με έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των χρηματικών ποσών που καταβάλλονται λόγω δωρεάς, μεταξύ άλλων, και στα σωματεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες και στα ημεδαπά ΝΠΙΔ που νόμιμα έχουν συσταθεί ή συνιστώνται και τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς (άρθρο 31, παρ. 1, περ. α’, υποπερ. γγ’, εδάφιο Στ’).
Με τον όρο «τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα κοινωφελή σωματεία τα οποία παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και χορηγούν υποτροφίες» και υπό τη διατύπωση αυτή του νόμου νοούνται προφανώς τα νομικά πρόσωπα που παρέχουν μία από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, κατά την κοινή περί τούτου αντίληψη, επιπλέον δε χορηγούν υποτροφίες. Η αντιπαραβολή της περίπτωσης των ημεδαπών ΝΠΙΔ που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς προς αυτή των μη κερδοσκοπικών κοινωφελών σωματείων που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης δημιουργεί, εκ πρώτης όψεως, την εντύπωση ότι από τα σωματεία μόνο τα ανωτέρω εμπίπτουν στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου. Εγγύτερη όμως θεώρηση της διάταξης και μάλιστα ενόψει της γενικότητας αυτής, οδηγεί στην άποψη ότι η αληθινή βούληση του νομοθέτη ήταν να τονίσει την απαλλαγή των μη κερδοσκοπικών σωματείων που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και όχι να αποκλείσει τα λοιπά κοινωφελούς σκοπού σωματεία (Γνωμ. ΝΣΚ 54/1990, 342/1990).
2. Για να υπαχθεί ένα σωματείο στην έννοια «του σωματείου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που επιδιώκει κοινωφελείς σκοπούς», θα πρέπει: α) να μην έχει κατά το Καταστατικό του ως σκοπό την απόκτηση κερδών. Πάντως, αυτό διατηρεί τον μη κερδοσκοπικό του χαρακτήρα και αν από τη δραστηριότητά του πραγματοποιεί έσοδα και γενικότερα εισόδημα, εφόσον διατίθεται αποκλειστικά για την επίτευξη των κοινωφελών σκοπών του. Η παροχή από αυτό οποιασδήποτε μορφής σχετικών υπηρεσιών χωρίς αντάλλαγμα ή και με αντάλλαγμα αλλά σε ποσό το οποίο οριακά αποβλέπει στην κάλυψη των αναγκών του στο πλαίσιο επιδίωξης του σκοπού του, δεν προσδίδουν σε αυτό κερδοσκοπικό χαρακτήρα, εφόσον βεβαίως δεν τίθεται θέμα διανομής των εσόδων αυτών στα μέλη του (Αντώνη Δ. Αθανασόπουλου, «Η φορολόγηση των εισοδημάτων των ημεδαπών Νομικών Προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα», Δ.Φορ.Ν. 2005, σελ. 913) και β) να αναφέρει στο Καταστατικό του την επιδίωξη κοινωφελούς σκοπού, πράγμα όμως το οποίο δεν αρκεί, αλλά πρέπει συνάμα το νομικό πρόσωπο να αναπτύσσει πράγματι δραστηριότητα αποβλέπουσα στην πραγμάτωση του σκοπού αυτού (Σ.τ.Ε. 3099, 3100/1991, 1875/1982, 3242/1988). Δηλαδή τα ανωτέρω δύο στοιχεία, της αποκλειστικότητας του επιδιωκόμενου κοινωφελούς σκοπού και της εν τοις πράγμασι, δηλαδή αποδεδειγμένα, πραγμάτωσης αυτού, πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά, προκειμένου να τύχουν εφαρμογής οι προπαρατεθείσες απαλλακτικές διατάξεις (Γνωμ. ΝΣΚ 209/1992), εκτός από την περίπτωση που το νομικό πρόσωπο είναι νεοσύστατο, οπότε αρκεί η αποκλειστική επιδίωξη του κοινωφελούς σκοπού κατά τις καταστατικές διατάξεις (Γνωμ. ΝΣΚ 54/1990, 342/1990, 736/1998).
ii) Κατά την ισχύουσα νομοθεσία για τη φορολογία κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών, προικών και κερδών από λαχεία (Ν.2961/2001), από τον φόρο κληρονομιάς και δωρεάς απαλλάσσονται, κατά τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 43Γ, περ. ε’ και 25, παρ. 1, περ. β’ του ίδιου ως άνω νόμου, οι κτήσεις, εφόσον δικαιούχος αυτών είναι μεταξύ άλλων τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα τα οποία υπάρχουν ή συνιστώνται νόμιμα στην Ελλάδα, εφόσον επιδιώκουν αποδεδειγμένα σκοπούς εθνωφελείς ή θρησκευτικούς ή σε ευρύτερο κύκλο φιλανθρωπικούς ή εκπαιδευτικούς ή καλλιτεχνικούς ή κοινωφελείς, κατά την έννοια του άρθρου 1 του Α.Ν.2039/1939.
Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, για να τύχουν τα ανωτέρω πρόσωπα της προβλεπόμενης απαλλαγής, δεν αρκεί να μην έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, αλλά απαιτείται να επιδιώκουν αποδεδειγμένα κάποιον από τους παραπάνω σκοπούς, απαιτείται δηλαδή αφενός να προκύπτει, συγκεκριμένα, από το Καταστατικό ότι έχουν κάποιον από τους σκοπούς αυτούς, αφετέρου δε να αποδεικνύεται ότι πράγματι τον επιδιώκουν αναπτύσσοντας σχετική δραστηριότητα.

IV. Από το σύνολο των ανωτέρω, κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας, η οποία απαρτίστηκε από τον αντιπρόεδρο του ΝΣΚ Χρήστο Τσεκούρα και τους νομικούς συμβούλους Νικόλαο Κατσίμπα, Σπυρίδωνα Δελλαπόρτα, Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Χρυσαφούλα Αυγερινού και Βασιλική Δούσκα (ήτοι ψήφοι έξι), το σωματείο με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» με διακριτικό τίτλο «Τ.Π.Α.», το οποίο έχει νόμιμα συσταθεί, αποκλειστικά και μόνο με βάση τις προδιαληφθείσες διατάξεις του Καταστατικού του, εμπίπτει στην έννοια του κοινωφελούς, δεδομένου ότι αυτό επιδιώκει, δια της προαγωγής επιμέρους κλάδου της επιστήμης και της τεχνολογίας και στην προκειμένη περίπτωση της επιστήμης της πληροφορικής και της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών αλλά και της διοίκησης, σκοπούς ευρύτερα κοινωφελείς για το κοινωνικό σύνολο και συμβάλλει στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας της χώρας και στην κατάρτιση, επιμόρφωση και ενδυνάμωση του επιστημονικού, τεχνολογικού, ερευνητικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας στον χώρο της πληροφορικής και της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών, αποβλέποντας στην ανιδιοτελή και καταρχήν χωρίς αντάλλαγμα εξύψωση του μορφωτικού και πνευματικού επιπέδου του ευρύτερου κοινού.
Εξάλλου, ασφαλιστική δικλείδα για το αν εν τοις πράγμασι ο σκοπός είναι κοινωφελής και η οικονομική δράση του σωματείου με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» άγει ή όχι σε κερδοσκοπία, συνιστά το ότι, για την εφαρμογή των προπαρατεθεισών διατάξεων της φορολογικής νομοθεσίας, αφενός απαιτείται η αποδεδειγμένη εκάστοτε πραγμάτωση των σκοπών του σωματείου και μάλιστα ξεχωριστά σε κάθε κρινόμενο έτος φορολογίας, τούτο δε ενόψει της αρχής της αυτοτέλειας κάθε οικονομικής – φορολογικής χρήσης και αφετέρου είναι απαραίτητο να πιστοποιείται το γεγονός ότι τα τυχόν έσοδα του ρηθέντος σωματείου διατίθενται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του κοινωφελούς σκοπού (Γνωμ. ΝΣΚ Ολ. 77/1993).
Παράλληλα, είναι αυτονόητο ότι ο κίνδυνος εκτροπής του ως άνω σωματείου, όπως άλλωστε και οποιουδήποτε νομικού προσώπου, από τον σκοπό του είναι πάντοτε υπαρκτός. Απόκειται όμως στην υπό διάφορες μορφές κρατική εποπτεία, αλλά και στον φορολογικό έλεγχο, να παρακολουθούν και να διακριβώνουν κάθε φορά εάν αυτό εξέκκλινε του κοινωφελούς σκοπού του και να επιβάλλονται αναλόγως οι νόμιμες διοικητικές ή άλλες κυρώσεις ή να αίρονται τα διάφορα πλεονεκτήματα, φορολογικά ή οικονομικά ή άλλα, των οποίων πιθανόν να απολαύει το ως άνω νομικό πρόσωπο και τα οποία προϋποθέτουν την πραγμάτωση του κοινωφελούς σκοπού του (Γνωμ. ΝΣΚ Ολ. 430/1993).
Επομένως, η κρίση για τη συνδρομή ή όχι των προϋποθέσεων που απαιτούνται για τη χορήγηση της απαλλαγής και της έκπτωσης που προβλέπονται στις προπαρατεθείσες φορολογικές διατάξεις, ανήκει στον προϊστάμενο της κάθε φορά αρμόδιας ΔΟΥ (σχετικό το άρθρο 66 του Ν.2961/2001).
Κατά τη γνώμη της μειοψηφίας, η οποία απαρτίστηκε από τον αντιπρόεδρο του ΝΣΚ Αλέξανδρο Τζεφεράκο και τους νομικούς συμβούλους Ανδρέα Φυτράκη, Ηλία Ψώνη και Παναγιώτη Παναγιωτουνάκο (ήτοι ψήφοι τέσσερις), το ως άνω περιεχόμενο του Καταστατικού του λειτουργούντος ήδη από ετών σωματείου με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» με διακριτικό τίτλο «Τ.Π.Α.» δεν είναι επαρκές και αρκούντως ορισμένο, για να θεωρηθεί ως κοινωφελούς χαρακτήρα από το ΝΣΚ, ανήκει δε στην αποκλειστική αρμοδιότητα των αρμόδιων φορολογιών Αρχών να αποφανθούν, μετά από ενδελεχή έρευνα, για το ποιος είναι ο πραγματικός χαρακτήρας του, καταρχήν και εκ του νόμου, επιδιώκοντος ιδιωτικούς σκοπούς νομικού προσώπου. Τούτο δε διότι δεν προκύπτει ούτε σαφώς και ορισμένως αν έχει αποκλειστικά κοινωφελή χαρακτήρα, όπως απαιτεί η νομολογία του Σ.τ.Ε. ούτε αν χορηγεί υποτροφίες που είναι ελάχιστο απαιτούμενο από τις διατάξεις των άρθρων 8, παρ. 1, περ. δ’, εδάφιο ε’ και 31, παρ. 1, περ. α’, υποπερ. γγ’, εδάφιο Στ’ του Ν.2238/1994, για να τύχουν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα της ως άνω φορολογικής απαλλαγής από τη φορολογία εισοδήματος. Αντίθετα, εμφανίζεται με συνεχή και συγκεχυμένη οικονομική δραστηριότητα, που συνίσταται ειδικότερα σε ερευνητική και εκπαιδευτική, προφανώς επ’ ανταλλάγματι και χωρίς περιορισμούς δραστηριότητα, προσιδιάζουσα προς τις συναφείς αστικές ή μη εταιρείες. Ειδικότερα και ενδεικτικά, δεν παρατίθενται επαρκή στοιχεία για το από ποιους και πώς θα γίνεται η εκμετάλλευση των νέων προϊόντων και υπηρεσιών και των πνευματικών και υλικών αποτελεσμάτων της έρευνας, των επιστημονικών μελετών, των βιβλίων, επιστημονικών εντύπων και περιοδικών που θα εκδοθούν κ.λπ., για το αν η παροχή εκπαίδευσης και επαγγελματικής επιμόρφωσης θα προσφέρεται στο ευρύ κοινό με ή άνευ ανταλλάγματος, σε τι ακριβώς συνιστώνται ή θα συνίστανται τα εισοδήματα από τις δραστηριότητες του σωματείου και τι είδους ακριβώς είναι ή θα είναι τα έσοδα από εκπαιδευτική ή εκδοτική δραστηριότητα και για ποιον σκοπό θα διατίθενται. Δεν διευκρινίζεται π.χ. αν πρόκειται ή θα πρόκειται για δίδακτρα που θα καταβάλλονται από τους ενδιαφερόμενους ως αντάλλαγμα για την παρεχόμενη εκπαίδευση, αν οι υπάλληλοι ή συνεργάτες του σωματείου που θα εκτελούν ερευνητικές εργασίες θα αμείβονται από τρίτους και τι σχέση εργασίας θα έχουν με το σωματείο. Έτσι, αν πράγματι οι ως άνω αναφερόμενοι πόροι πρόκειται για δίδακτρα, σε τι θα διαφοροποιούταν το εν λόγω σωματείο από ένα εργαστήριο ελευθέρων σπουδών που θα παρείχε ανώτατη εκπαίδευση, πανεπιστημιακού ή μεταπτυχιακού επιπέδου;
Η κατά τα ως άνω ανεπάρκεια των παρατιθέμενων στο Καταστατικό στοιχείων σχετικά με τον κοινωφελή ή μη χαρακτήρα του σωματείου, αλλά και με το για ποιον σκοπό θα διατίθενται τυχόν έσοδα αυτού, οδηγεί στη σκέψη ότι σκοπός του σωματείου είναι εν τοις πράγμασι η παροχή ανώτατης εκπαίδευσης από ΝΠΙΔ, χωρίς να είναι ανεκτός ένας τέτοιος σκοπός, ενόψει του ισχύοντος Συντάγματος (άρθρο 16) και αφετέρου ότι επιδιώκει, παράλληλα με τον κοινωφελή σκοπό, και την προώθηση συμφερόντων προσωπικών, οικονομικών ίσως, των μελών του, έτσι ώστε να μην καθίσταται καταφανής η αποκλειστικότητα του σκοπού του ως κοινωφελούς.

V. Κατόπιν των ανωτέρω, επί του τεθέντος ερωτήματος το Β’ Τμήμα του ΝΣΚ γνωμοδοτεί, κατά πλειοψηφία, ότι το σωματείο με την επωνυμία «Ε.Ε.Ε.Τ.Π.» με διακριτικό τίτλο «Τ.Π.Α.» και στην αγγλική «R.E.L.I.T.» και διακριτικό τίτλο «A.I.T.», επιδιώκει κοινωφελή σκοπό κατά το Καταστατικό αυτού, πλην όμως, προκειμένου οι δωρεές χρηματικών ποσών να αφαιρούνται από το εισόδημα του δωρητή – φυσικού προσώπου και από τα ακαθάριστα έσοδα του δωρητή – νομικού προσώπου, κατά τις διατάξεις των άρθρων 8, παρ. 1, περ. δ’, εδάφιο ε’ και 31, παρ. 1, περ. α’, υποπερ. γγ’, εδάφιο Στ’ του Ν.2238/1994, και οι πραγματοποιηθησόμενες δωρεές χρηματικών ποσών από φυσικά ή νομικά πρόσωπα να τύχουν απαλλαγής από τον φόρο δωρεάς, κατά τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 43, Ενότητα Γ’, περ. α’ και 25, παρ. 1, περ. β’ του Ν.2961/2001, απαιτείται και η διακρίβωση της πραγματικής εκπλήρωσης του εν λόγω σκοπού από το ως άνω σωματείο σε κάθε φορολογική χρήση και σε κάθε ειδικότερη περίπτωση δωρεάς προς αυτό, πράγμα που είναι αντικείμενο του φορολογικού ελέγχου.

 

Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ