ΠΟΛ.1089/2.6.2008

Μεταβίβαση έννομης σχέσης στεγαστικού δανείου από τον αρχικό δανειστή προς άλλο πρόσωπο – Κοινοποίηση της υπ’ αριθ. 76/2008 γνωμοδότησης του ΝΣΚ

Σας κοινοποιούμε για ενημέρωσή σας την υπ’ αριθ. 76/2008 γνωμοδότηση του ΝΣΚ, που έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομίας και Οικονομικών.
Σύμφωνα με αυτή, το ΝΣΚ (Τμήμα Β’) γνωμοδότησε ομόφωνα ότι όταν μεταβιβάζεται η έννομη σχέση στεγαστικού δανείου από τον αρχικό δανειστή (τράπεζα ή άλλο πιστωτικό οργανισμό) προς άλλο πρόσωπο (τράπεζα ή άλλο πιστωτικό οργανισμό) δεν συνίσταται νέο δάνειο, αλλά συνεχίζεται το αρχικώς συναφθέν με αλλαγή του προσώπου του δανειστή, οπότε και θα ισχύουν για την έκπτωση των τόκων τα όσα ορίζονται στις διατάξεις της περ. ε’ της παρ. 1 του άρθρου 8 και της περ. γ’ της παρ. 3 του άρθρου 9 του Ν.2238/1994 ανάλογα με την ημερομηνία που έχει συναφθεί το αρχικό δάνειο.

Γνωμ. 76/2008 του ΝΣΚ (Τμήμα Β’)

Περίληψη ερωτήματος: Ερωτάται, αν στην περίπτωση μεταβίβασης της έννομης σχέσης του στεγαστικού δανείου από τον αρχικό δανειστή (τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό) προς άλλο πρόσωπο (τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό), δύναται η μεταβίβαση αυτή να θεωρηθεί ως νέο δάνειο, με σκοπό την αποπληρωμή του αρχικού δανείου, κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 8 και 9 του Ν.2238/1994 (ΦΕΚ 151/Α’) «Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος» ή ως νέο εντελώς δάνειο, ανεξαρτήτως των ως άνω διατάξεων, μη παρεχόμενης τότε της προβλεπόμενης έκπτωσης του ποσού των δεδουλευμένων τόκων ή, τέλος, ως το αρχικό δάνειο, ισχυόντων τότε των αναφερόμενων στις ως άνω διατάξεις, σχετικά με την έκπτωση του ποσού των δεδουλευμένων τόκων.

Α. 1. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 8 και 9 του Ν.2238/1994 (ΦΕΚ 151/Α’) «Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος», επί δανείων τα οποία συνάπτονται μέχρι 31.12.2002, από το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου αφαιρείται το ποσό των δεδουλευμένων τόκων στεγαστικού δανείου από τράπεζες, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και λοιπούς πιστωτικούς οργανισμούς για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, ενώ επί δανείων τα οποία συνάπτονται από 1.1.2003 και μετά, το ποσό του φόρου μειώνεται κατά ποσοστό 20% του ποσού των δεδουλευμένων τόκων του κατά τα ανωτέρω στεγαστικού δανείου. Επίσης, σύμφωνα με τις αυτές ως άνω διατάξεις, επί σύναψης νέου δανείου προς αποπληρωμή του παλαιού, οι δεδουλευμένοι τόκοι του νέου δανείου που αντιστοιχούν στο τμήμα αυτού που διατέθηκε για την εξόφληση του ανεξόφλητου υπολοίπου του παλαιού στεγαστικού δανείου εκπίπτουν, κατά τον προπαρατιθέμενο τρόπο, αναλόγως του χρονικού σημείου της σύναψης του δανείου.
Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι για τον τρόπο υπολογισμού της παρεχόμενης φοροαπαλλαγής (αφαίρεση του ποσού των δεδουλευμένων τόκων από το φορολογητέο εισόδημα ή αφαίρεση του 20% του ποσού των δεδουλευμένων τόκων από το ποσό του φόρου) κρίσιμος θεωρείται, επί αρχικού δανείου, ο χρόνος σύναψης αυτού.
2. Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 361 του Α.Κ.: «Προς σύστασιν ή αλλοίωσιν ενοχής διά δικαιοπραξίας, ενόσω ο νόμος δεν ορίζει άλλως, απαιτείται σύμβασις». Ως αλλοίωση θεωρείται η τροποποίηση του περιεχομένου της ενοχής, π.χ. του αντικειμένου, του τόπου, του χρόνου, του τρόπου της παροχής. Η αλλοίωση διακρίνεται από τη δημιουργία νέας ενοχής μεταξύ των συμβαλλόμενων, η οποία (νέα ενοχή) είτε ισχύει παράλληλα με την παλαιά είτε αντικαθιστά την παλαιά, προκαλώντας την απόσβεσή της. Όταν δεν θίγεται η ταυτότητα της ενοχής, υφίσταται αλλοίωση, όταν όμως μεταβάλλεται η ταυτότητα της ενοχής, υφίσταται αντικατάσταση. Ειδικότερα, επί μεν σύμβασης εκχώρησης, μόνο μεταβολή του προσώπου της ενοχής επέρχεται και όχι απόσβεση και αντικατάσταση της απαίτησης με μια νέα (υποκειμενική αλλοίωση με ειδική διαδοχή), (Α. Γεωργιάδης – Μ. Σταθόπουλος, «Αστικός Κώδιξ», 1979, υπό το άρθρο 436 του Α.Κ., αριθ. 4), επί δε σύμβασης αναδοχής χρέους (άρθρο 471 του Α.Κ.), επέρχεται ειδική διαδοχή στην παθητική πλευρά της ενοχής, με την αλλαγή του προσώπου του οφειλέτη, χωρίς μεταβολή της ταυτότητας του χρέους (Α. Γεωργιάδης – Μ. Σταθόπουλος, «Αστικός Κώδιξ», 1979, υπό το άρθρο 472 του Α.Κ., αριθ. 1). Το γεγονός πάντως αν η νέα σύμβαση των μερών αποτελεί ανανέωση ή αλλοίωση, αποτελεί ζήτημα ερμηνείας αυτής, ήτοι εξαρτάται από τη βούληση των μερών, η οποία θα εκτιμηθεί με βάση και τα κρίσιμα για την ερμηνεία αντικειμενικά κριτήρια, κυρίως τις αντιλήψεις των συναλλαγών και την οικονομική σημασία της μεταβολής, ενόψει του δικαιοπρακτικού σκοπού (άρθρο 200 του Α.Κ.). Εν περιπτώσει αμφιβολίας, τέλος, υφίσταται αλλοίωση και όχι απόσβεση, διότι ο αποσβεστικός σκοπός των μερών πρέπει να προκύπτει σαφώς (Α. Γεωργιάδης – Μ. Σταθόπουλος, «Αστικός Κώδιξ», 1979, υπό το άρθρο 361 του Α.Κ., αριθ. 17).
3. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρων 455 επ. και 471 επ. του Α.Κ., σε συνδυασμό με αυτή του άρθρου 361 του Α.Κ., στην περίπτωση αμφοτεροβαρούς σύμβασης, στην οποία καθένα από τα αντισυμβαλλόμενα μέρη τυγχάνει συγχρόνως δικαιούχο της απαίτησης και υποκείμενο της υποχρέωσης, η μεταβίβαση της όλης ενοχικής σχέσης πραγματοποιείται με τον συνδυασμό εκχώρησης και αναδοχής χρέους (Α. Γεωργιάδης – Μ. Σταθόπουλος, «Αστικός Κώδιξ», 1979, υπό το άρθρο 455, αριθ. 39, Ν. Παπαντωνίου, «Μεταβίβασις συμβατικής σχέσεως», σελ. 150, 194, Α.Π.1369/1993, ΝΣΚ 226/2007).
4. Τέλος, από τη διάταξη του άρθρου 23, παρ. 3, εδάφιο 1 του Ν.1731/1987 (ΦΕΚ 161/Α’) «Ρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία και άλλες διατάξεις», κατά την οποία: «Οι συμβάσεις μεταξύ Τραπεζών, που λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα, με τις οποίες μεταβιβάζονται δικαιώματα ή υποχρεώσεις, που απορρέουν από ληφθέντα ή χορηγηθέντα δάνεια ή πιστώσεις απαλλάσσονται από κάθε φόρο, τέλος, τέλος χαρτοσήμου, εισφορά, δικαίωμα ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτων», συνάγεται ότι ο νομοθέτης φαίνεται να θεωρεί ότι με τις εν λόγω συμβάσεις δεν συνάπτεται νέο δάνειο ή πίστωση, αλλά συνεχίζεται το ήδη χορηγηθέν δάνειο ή πίστωση, μη απαιτουμένης της εκ νέου καταβολής φόρου, τέλους κ.λπ.
Β. Εν προκειμένω, στο ως άνω έγγραφο της ερωτώσας υπηρεσίας εκτίθεται ότι πολλοί φορολογούμενοι, λόγω των παρεχόμενων από τράπεζες κινήτρων, μεταφέρουν την έννομη σχέση του συναφθέντος με κάποια τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό στεγαστικού δανείου προς άλλη τράπεζα ή πιστωτικό οργανισμό. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο συνημμένο στο ερώτημα έγγραφο, το οποίο και αποτελεί, προδήλως, υπόδειγμα των γενόμενων μεταβιβάσεων, υπό τον τίτλο «Σύμβαση εκχώρησης και μεταβίβασης έννομης σχέσης από δάνειο»: «Με την παρούσα σύμβαση η μεταβιβάζουσα τράπεζα εκχωρεί και μεταβιβάζει προς την αποκτώσα τράπεζα όλα τα δικαιώματα και τις απαιτήσεις της κατά του πιστούχου και του εγγυητή και των τρίτων οι οποίοι έχουν παραχωρήσει εμπράγματη ασφάλεια, που απορρέουν από την παραπάνω σύμβαση δανείου, καθώς επίσης και όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση αυτή. Η αποκτώσα τράπεζα… υπεισέρχεται στη θέση της μεταβιβάζουσας τράπεζας στην παραπάνω σύμβαση δανείου, η οποία στο εξής θα συνεχίζεται στο όνομα και για λογαριασμό της αποκτώσας τράπεζας».
Γ. Υπό το ως άνω εκτιθέμενο πραγματικό, η μεταβίβαση της έννομης σχέσης του δανείου από την αρχική τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό προς άλλη τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό, δια της εκχώρησης προς την τελευταία των απορρεόντων από την ως άνω έννομη σχέση δικαιωμάτων της πρώτης και της ανάληψης των υποχρεώσεων της πρώτης από την τελευταία, μόνο αλλοίωση της ενοχικής σχέσης επιφέρει, ως προς το υποκείμενο της ενοχής, ήτοι ως προς το πρόσωπο του δανειστή, ο οποίος υπεισέρχεται στην έννομη σχέση του δανείου και συνεχίζει το αρχικό δάνειο, όπως άλλωστε αναγράφεται και στην ως άνω αναφερόμενη σύμβαση. Επίσης, από το περιεχόμενο της ως άνω σύμβασης ουδεμία άλλη τροποποίηση του περιεχομένου της έννομης σχέσης προκύπτει. Τέλος, κατά την εικαζόμενη βούληση των μερών, ήτοι του νέου δανειστή και του δανειολήπτη, δεν προκύπτει, δια της εν λόγω μεταβίβασης, σκοπός απόσβεσης του παλαιού δανείου και σύστασης νέου.
Επομένως, δια της μεταβίβασης της έννομης σχέσης του στεγαστικού δανείου από μία τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό προς άλλη τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό, δεν συνιστάται νέο δάνειο, αλλά συνεχίζεται το αρχικώς συναφθέν με αλλαγή του προσώπου του δανειστή.
Δ. Μετά από αυτά, το ΝΣΚ (Τμήμα Β’) ομόφωνα γνωμοδοτεί ότι στο τεθέν ερώτημα προσήκει η απάντηση ότι δια της μεταβίβασης της έννομης σχέσης του στεγαστικού δανείου από τον αρχικό δανειστή (τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό) προς άλλο πρόσωπο (τράπεζα ή άλλον πιστωτικό οργανισμό) δεν συνιστάται νέο δάνειο, αλλά συνεχίζεται το αρχικώς συναφθέν με αλλαγή του προσώπου του δανειστή.

 

Ακριβές Αντίγραφο

Η Προϊσταμένη της Γραμματείας

 

 Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

 Ι. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ