Θεσσαλονίκη: Η πλούσια λιτότητα μιας αρχαίας τραγωδίας δοσμένη με τη ματιά ενός ...Λιθουανού σκηνοθέτη. Οι «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου από το ΚΘΒΕ στο Θέατρο Δάσους
"Επτά επί Θήβας" ή η σύγκρουση του Ετεοκλή με τον Πολυνείκη ή ...η σύγκρουση με τον αδελφό, τον εχθρό, τον "άλλο" ή και τελικά με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Οι "καταραμένοι" γιοι του "καταραμένου" Οιδίποδα, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, οι ...εναλλάξ εξουσιαστές της πόλης της Θήβας αλληλοσκοτώνονται, η πόλις σώζεται από τους εχθρούς- επτά στρατηγούς, αλλά ...σπαράσσεται από τον διχασμό...
"Πύλες επτά, επτά στρατοί, επτά φονιάδες στρατηγοί..."
Μία πατρογονική κατάρα, η εξουσία, ο εμφύλιος σπαραγμός, μία αδελφοκτονία και εν μέσω όλων αυτών ο λαός- χορός και η πόλις...
Οι "Επτά επί Θήβας" -η πρώτη ίσως αναφορά στην παγκόσμια κειμενογραφία για τον εμφύλιο σπαραγμό που δεν τελειώνει απλώς με τον θάνατο των πρωταγωνιστών διεκδικητών της εξουσίας, αλλά με τον "εν ειρήνη" -άλλο πόλεμο- αυτόν του διχασμού της ίδιας της πόλης και του λαού της, είναι (σε νέα μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα) η συμβολή του ΚΘΒΕ στο φετινά καλοκαιρινά φεστιβάλ αρχαίου δράματος.
Στη χθεσινοβραδινή πρεμιέρα στο κατάμεστο Θέατρο Δάσους, περισσότεροι από 3.000 θεατές κατέκλυσαν το θέατρο Δάσους, προκειμένου να διδαχθούν μία από τις λιγότερο ανεβασμένες και τις πλέον λιτές σε έννοιες και δράση τραγωδίες του ...πατέρα της τραγωδίας, Αισχύλου.
Κι αν ο 58χρονος Ελευσίνιος Αισχύλος των βραβευμένων (στον ποιητικό αγώνα αγώνα που πραγματοποιήθηκε κατά το πρώτο έτος της 78ης Ολυμπιάδος, το 467 π.Χ, στην Αθήνα) "Επτά επί Θήβας" θεωρήθηκε καινοτόμος στην παρουσίαση των έργων του (είναι ο πρώτος που πρόσθεσε πολύπλοκα σκηνικά και σκηνικές μηχανές στο θέατρο και πρόσθεσε και δεύτερο ηθοποιό), ο 50χρονος Λιθουανός σκηνοθέτης τους Τσέζαρις Γκραουζίνις πρότεινε κι αυτός τις ...καινοτομίες του.
"Έδωσε" τον ρόλο του πρωταγωνιστή Ετεοκλή σε δύο ηθοποιούς (διπλή διανομή). Έτσι, στη χθεσινοβραδινή πρεμιέρα, τον ρόλο ερμήνευσε ο Γιάννης Στάνκογλου -ενώ στην αποψινή, δεύτερη μέρα της παράστασης, ο Χρίστος Στυλιανού).
Μέχρι την παραμονή της πρεμιέρας, ο Γκραουζίνις αρνείτο να αποκαλύψει τη διπολική έννοια του ρόλου, που δεν αρθρώνεται σκηνοθετικά μόνο με τη διπλή διανομή. Ο Ετεοκλής της πρεμιέρας θα είναι απόψε ο Πολυνείκης, ενώ χθες το βράδυ ο "δεύτερος" Ετεοκλής, Χρίστος Στυλιανού, ερμήνευσε τον ρόλο του Πολυνείκη -στην εξαιρετική σκηνή του αδελφο-σκοτωμού, όταν τα δύο αδέλφια βρίσκονται νεκροί αλλά αγκαλιασμένοι, εχθροί-άλλοι αλλά και "ένας" στη ..."σκόνη της γης"...
"Νομίζω πως είναι η πρώτη φορά που δίνεται διπλή διανομή σε ρόλο αρχαίας τραγωδίας. Στη χώρα μου είναι φαινόμενο η διπλή διανομή" έλεγε λίγο πριν από την έναρξη της απειλούμενης από βροχή πρεμιέρας ο σκηνοθέτης της, αλλά ...αρνήθηκε μάλλον κατηγορηματικά να ερμηνεύσει τις όποιες έννοιες.
"Δική μου δουλειά είναι να κάνω μία παράσταση -όχι να μιλάω για τις έννοιες. Ένας απλός σκηνοθέτης της ποίησης του λόγου, των χορογραφιών, των ηθοποιών είμαι... Αυτοί θα μιλήσουν... Η τραγωδία δεν γίνεται από τον σκηνοθέτη ή από τους πρωταγωνιστές. Από τον χορό -λαό γίνεται. Όπως και η Πόλις. Δεν γίνεται από τους πολιτικούς αλλά από τους πολίτες..." έλεγε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τσέζαρις Γκραουζίνις.
"Φαίνεται πως όλοι μας -όχι μόνο οι Έλληνες, αλλά όλοι όσοι μένουμε στην Ευρώπη- ζούμε με την αίσθηση πως κάποιοι εξαιρετικά απειλητικοί εχθροί στέκονται έξω από τα εύθραυστα τείχη της συνηθισμένης, μίζερης αλλά βολικής ακόμη ζωής μας. Δεν γνωρίζουμε το όνομα του εχθρού- εχθρός έχει πολλά προσωπεία, πολλά ονόματα. Μερικές φορές μοιάζει πως ο χειρότερος εχθρός μας έχει το δικό μας πρόσωπο, το δικό μας όνομα..." σημειώνει ο σκηνοθέτης στο πρόγραμμα της παράστασης, που, όπως υπογραμμίζει, "αφιερώνεται στον γιο μου Αλέξη"...
Τον ρόλο του Άγγελου ερμηνεύει στην παράσταση ο έμπειρος ηθοποιός του ΚΘΒΕ Γιώργος Καύκας και αυτόν του κήρυκα ο Αλέξανδρος Τσακίρης. Εντυπωσιακή η υποκριτική, αλλά κυρίως η μουσική ερμηνεία- άσκηση (σε ήχους που έγραψε ο Δημήτρης Θεοχάρης και τη συνόδευσε στο πιάνο) της Αντιγόνης- Νάντιας Κοντογεώργη, όπως και η κίνηση (χορογραφία του Εντι Λάμε) του χορού.
Εντυπωσιακότερη όλων στη λιτή εννοιών Αισχύλεια τραγωδία η... πλήρης απουσία των σκηνικών (σκηνικά- κοστούμια Κέννυ ΜακΛέλλαν) με μοναδικό σκηνικό στοιχείο μία ψηλή σκάλα ("εξουσία" ή ...μέσο πνευματικής και πολιτικής εξύψωσης;) χωρίς βάση στήριξης. Τον ...ανερχόμενο σ' αυτή Ετεοκλή στήριζαν στη διάρκεια της παράστασης οι επτά άνδρες- στρατηγοί αλλά και μέλη του χορού... (λαού;).
Σύγχρονα τα κοστούμια των ανδρών (ο Ετεοκλής εμφανίζεται με κομψό γκρίζο κοστούμι), οι επτά στρατηγοί με κοστούμια και ...γραβάτες και μάλλον σύγχρονα- άχρονα αυτά των Θηβαίων παρθένων του δεκαμελούς χορού της καλοφωτισμένης (Αλέκος Γιάνναρος) παράστασης.
Το χειροκρότημα των θεατών της χθεσινοβραδινής πρεμιέρας ήταν ηχηρότατο, παρατεταμένο αλλά σ' ορισμένες περιπτώσεις "αμήχανο". Είχαν μάλλον ενθουσιασθεί από την "πλούσια λιτότητα" της αναπαράστασης ενός από τα πλέον "δύσκολα" έργα του αρχαίου δραματολογίου...
"Ήταν μία ευρωπαϊκή ματιά στο αρχαιοελληνικό δράμα. Μου θύμισε παραστάσεις του Berliner Ensemble" σύγχρονων Γερμανών, Πολωνών σκηνοθετών..." σχολίαζαν "υποψιασμένοι" θεατές των πρώτων κερκίδων...
"Καταπιάνεστε -εσείς ένας 'ξένος' με το αρχαίο ελληνικό δράμα (είναι μάλιστα η δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια). Είναι μία μορφή "σχολίου" στη σύγχρονη ελληνική τραγωδία;
Τα θεατρικά έργα είναι όλα ένα "σχόλιο" στη μοίρα των ανθρώπων. Δεν είναι διδασκαλία, μάθημα με μηνύματα ούτε η αρχαία τραγωδία. Είναι η συνέχεια της ζωής, όλα. Είναι η ανάγκη να παραμείνουμε άνθρωποι" έλεγε ο σκηνοθέτης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Οι "Επτά επί Θήβας" θα παρασταθούν και απόψε στο θέατρο Δάσους, ενώ ακολουθούν παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, στις 15 και 16 Ιουλίου και στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, στις 22 και 23 Ιουλίου. Ύστερα από δίμηνη σχεδόν περιοδεία ανά την Ελλάδα, η παράσταση θα επιστρέψει στη "βάση" του ΚΘΒΕ στις 16, 17 και 18 Σεπτεμβρίου στο Βασιλικό Θέατρο της Θεσσαλονίκης.
Β.Χαρισοπούλου