Ερώτηση

770ΑΑ.    Καλησπέρα σας, Θα ήθελα αν είναι δυνατόν τη βοήθειά σας για την εύρεση του κάτωθι αναφερόμενου εγγράφου.Επίσης θα ήθελα την άποψη σας για τα παρακάτω ποσά αν στη φορολογική δήλωση περιλαμβάνονται στους κωδικούς 781-782.Η αποζημίωση για ψυχική οδύνη των γονέων λόγω θανάτου του τέκνου τους δεν αποτελεί εισόδημα. Η αποζημίωσή αυτή που καταβάλλεται στους γονείς με βάση δικαστική απόφαση δεν φέρει τα εννοιολογικά γνωρίσματα του εισοδήματος και δεν φορολογείται (σχετ. 1116392/1842/Α0012/2.4.1999 έγγραφο).

 

Απάντηση

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με την υπ' αριθ. 777/1999 Γνωμοδότησή του έκανε δεκτό ότι:

ΙΙ. Στο άρθρο 1 του Ν.2238/1994 (ΦΕΚ 151/Α') "Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος" και υπό τον τίτλο "αντικείμενο του φόρου" ορίζεται ότι:
"Επιβάλλεται φόρος στο συνολικό καθαρό εισόδημα που προκύπτει είτε στην ημεδαπή είτε στην αλλοδαπή και αποκτάται από κάθε φυσικό πρόσωπο για το οποίο συντρέχουν οι προϋποθέσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 2".
Περαιτέρω, στο άρθρο 4 του άνω νόμου ορίζονται τα ακόλουθα:
1. Εισόδημα στο οποίο επιβάλλεται ο φόρος είναι το εισόδημα που προέρχεται από κάθε πηγή ύστερα από την αφαίρεση των δαπανών για την απόκτησή του, όπως αυτό προσδιορίζεται ειδικότερα στα άρθρα 20 έως 51. Ο φόρος αυτού του νόμου, τα πρόστιμα και οι πρόσθετοι φόροι δεν αναγνωρίζονται για έκπτωση από το εισόδημα αυτό.
2. Το εισόδημα ανάλογα με την πηγή της προέλευσής του διακρίνεται κατά τις επόμενες κατηγορίες ως εξής:
Α-Β. Εισόδημα από ακίνητα
Γ. Εισόδημα από κινητές αξίες
Δ. Εισόδημα από εμπορικές επιχ/σεις
Ε. Εισόδημα από γεωργικές επιχ/σεις
ΣΤ. Εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες.
Ζ. Εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων και από κάθε άλλη πηγή...
Στο άρθρο 28 του ίδιου νόμου ορίζονται τα εξής:
"1. Εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις είναι το κέρδος που αποκτάται από ατομική ή εταιρική επιχείρηση εμπορική βιομηχανική ή βιοτεχνική ή από την άσκηση οποιουδήποτε κερδοσκοπικού επαγγέλματος, το οποίο δεν υπάγεται στα ελευθέρια επαγγέλματα που αναφέρονται στο άρθρο 48...".
Επίσης, κατά την παρ. 3 του άρθρου 48 του ίδιου νόμου: "Ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων λογίζεται και κάθε εισόδημα που δεν μπορεί να υπαχθεί σε κάποια από τις κατηγορίες Α' έως Ζ' της παρ. 2 του άρθρου 4". Εξάλλου, στο άρθρο 58 του Ν.2238/1994 ορίζεται ότι: "1. Στο εισόδημα από αμοιβές ελευθέριου επαγγέλματος ενεργείται παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20% στο ακαθάριστο ποσό των αμοιβών αυτών...".
Τέλος, στο άρθρο 298 του Α.Κ. ορίζεται ότι: "Η αποζημίωση περιλαμβάνει τη μείωση της υπάρχουσας περιουσίας του δανειστή (θετική ζημία), καθώς και το διαφυγόν κέρδος. Τέτοιο κέρδος λογίζεται εκείνο που προσδοκά κανείς με πιθανότητα σύμφωνα με τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων ή τις ειδικές περιστάσεις και ιδίως τα προπαρασκευαστικά μέτρα που έχουν ληφθεί".
ΙΙΙ. Κατά την έννοια και το πνεύμα των άνω διατάξεων του Ν.2238/1994 (οι οποίες, σημειωτέον, εν πολλοίς ταυτίζονται με τις προϊσχύσασες διατάξεις του Ν.Δ.3323/1955), ως εισόδημα φορολογείται, έστω και αν δεν κατονομάζεται ρητώς στο νόμο, εφόσον υφίσταται περιοδικότητα και διαρκώς εκμεταλλεύσιμη πηγή αυτού, το αντάλλαγμα της προσωπικής εργασίας ή οι καρποί περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου και όχι και κάθε άλλη προσαύξηση της περιουσίας του, εκτός εάν αυτή δυνάμει ειδικής διατάξεως νόμου λογίζεται, για την υπαγωγή στο φόρο, ως εισόδημα (βλ. Σ.τ.Ε. 2184/1986, 1453/1982, 588/1980, 4264/1976, 3514/1975, 2417/1965, Ολ. ΝΣΚ 573/1994, 434/1992).
Εκ των άνω προεκτεθέντων, τα οποία αποτελούν μακροχρόνια πορίσματα της θεωρίας και της νομολογίας, ως προς τη διάπλαση της έννοιας του εισοδήματος, από φορολογικής σκοπιάς, σαφώς συνάγεται ότι μια πρόσοδος χαρακτηρίζεται ως φορολογητέο εισόδημα είτε γιατί με ειδική διάταξη νόμου λογίζεται, για την υπαγωγή της σε φόρο, ως εισόδημα, χωρίς σε αυτή την περίπτωση να εξετάζεται αν συγκεντρώνει και τα εννοιολογικά στοιχεία του εισοδήματος, είτε γιατί, στην περίπτωση που δεν υφίσταται ειδική διάταξη νόμου, η πρόσοδος αυτή αποτελεί εισόδημα κατά την έννοια του νόμου, όπως αυτή ανωτέρω προσδιορίζεται. Συνεπώς και κατά την έννοια της προδιαληφθείσης διατάξεως του άρθρου 48, παρ. 3 του Ν.2238/1994, φορολογείται κατά την Ζ' πηγή κάθε πρόσοδος που δεν δύναται να υπαχθεί σε κάποια από τις κατηγορίες Α' έως ΣΤ', υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι η πρόσοδος αυτή αποτελεί φορολογητέο εισόδημα κατά τις άνω διακρίσεις.

Εξάλλου, στα πλαίσια ερμηνείας του άρθρου 298 του Α.Κ., γίνεται δεκτό ότι ως ζημία νοείται κάθε βλάβη που προκαλείται στα υλικά ή άυλα αγαθά ενός προσώπου, δηλαδή κάθε δυσμενής μεταβολή αυτών. Η μείωση της υπάρχουσας περιουσίας του ζημιωθέντος (συνήθως μείωση του ενεργητικού, αλλά και αύξηση του παθητικού) καλείται θετική ζημία. Ζημία, όμως, υπάρχει και όταν δεν μειώνεται η περιουσία, αλλά αποτρέπεται η αύξησή της, που χωρίς το ζημιογόνο γεγονός θα επερχόταν "με πιθανότητα σύμφωνα με τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων". Στην τελευταία αυτή περίπτωση, της αποτροπής δηλαδή της αυξήσεως της περιουσίας, γίνεται λόγος για αποθετική ζημία ή συνηθέστερα για διαφυγόν κέρδος.
Επομένως, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 914 και 298 του Α.Κ. προκύπτει ότι επί τροχαίου ατυχήματος στο οποίο ο ζημιωθείς κατέστη ανίκανος προς εργασία λόγω τραυματισμού, ο υπαίτιος υποχρεούται σε αποζημίωση του παθόντος και ειδικότερα του ιδιοκτήτη του καταστραφέντος οχήματος, ο οποίος δικαιούται να απαιτήσει τόσο την ανόρθωση της θετικής ζημίας, αναγομένης στην αντικειμενική αξία του πράγματος, όσο και το διαφυγόν κέρδος, το συνιστάμενο στην απώλεια του εισοδήματός του λόγω του επισυμβάντος τραυματισμού (βλ. Α.Π.16/1995, 23/1994, 965/1985).
IV. Εκ των άνω προεκτεθέντων και ενόψει του διδομένου στην προκειμένη περίπτωση πραγματικού, συνάγονται τα ακόλουθα:
α) Κατά τις γενικές διατάξεις περί φορολογίας εισοδήματος (Ν.2238/1994) και ειδικότερα κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις του νομοθετήματος αυτού, η αποζημίωση, σκοπούσα την ανόρθωση ορισμένης ζημίας, δηλαδή ως αντικρύζουσα και καλύπτουσα τη ζημία αυτή (θετική ζημία), δεν υπόκειται σε φόρο εισοδήματος, μη αποτελούσα πράγματι εισόδημα. Τέτοια, όμως, αποζημίωση δεν αποτελούν τα χρηματικά ποσά που επιδικάζονται, με δικαστικές αποφάσεις, σε ιδιώτες ασκούντες συγκεκριμένο επάγγελμα (εν προκειμένω, επιτηδευματίες με αντικείμενο εργασιών την τοποθέτηση πλακιδίων και την εκμετάλλευση ταξί), ως αποζημίωση αντικρύζουσα την απώλεια του εισοδήματός των λόγω της επελθούσης, από τραυματισμό σε τροχαίο ατύχημα, ανικανότητος προς εργασία (διαφυγόν κέρδος), δεδομένου ότι τα ποσά αυτά δεν χάνουν το χαρακτήρα τους ως φορολογητέου εισοδήματος, εκ του λόγου ότι παρέστη ανάγκη εκδόσεως σχετικής δικαστικής αποφάσεως προς επιδίκαση της εν λόγω απαιτήσεως (Σ.τ.Ε.1121/1994). Διάφορο, τέλος, είναι το ζήτημα της τυχόν άλλης, πέραν της ως άνω δικαστικής αναγνωρίσεως, ζημίας των ενδιαφερομένων, το προς ανόρθωση της οποίας επιδικαζόμενο ποσό δεν μπορεί να αποτελεί φορολογούμενο εισόδημα (π.χ. αποζημίωση για ηθική βλάβη).»
Η παραπάνω γνωμοδότηση έγινε δεκτή από τον Υπουργό Οικονομικών και κοινοποιήθηκε με την ΠΟΛ. 1054/11-2-2000.
Σύμφωνα με τα παραπάνω η αποζημίωση για ηθική βλάβη δεν μπορεί να αποτελεί φορολογούμενο εισόδημα και καταχωρείτε στους κωδικούς 781-782 της Δήλωσης.


Η ομάδα της AST BOOKS.