ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ: Στο κέντρο φιλοξενίας στα Λαγκαδίκια οι πρόσφυγες αυτο-οργανώνονται. Μικρές «ενέσεις» προσφοράς και δημιουργίας για μία καλύτερη καθημερινότητα

Ο ήλιος είχε μόλις αρχίσει να ξεδιπλώνει τις ακτίνες του πάνω από το κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στα Λαγκαδίκια, όταν άρχισαν να προβάλλουν δειλά δειλά οι πρώτες ανθρώπινες φιγούρες από τις σκηνές. «Σήμερα παρακοιμηθήκαμε» μουρμουρίζει ένας νεαρός, καθώς ρίχνει λίγο νερό στο πρόσωπό του. «Δρόσισε λιγάκι χθες βράδυ κι επιτέλους χορτάσαμε ύπνο. Είναι πολύ ζεστά μέσα στη σκηνή και σηκωνόμαστε προτού καν ξημερώσει, αναζητώντας λίγη δροσιά κάτω από τα δέντρα ή δίπλα στο ποτάμι» λέει, ενώ λίγο πιο πέρα δύο ηλικιωμένοι ανταλλάσσουν τις παραδοσιακές ευχές του Ραμαζανιού.

   Ο νεαρός με την κοτσίδα και τη σχεδόν ασκητική μορφή, ο 25χρονος Χοσάμ από τη Συρία, είναι ένας από τους περίπου 880 πρόσφυγες (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) που ζουν στο κέντρο φιλοξενίας στα Λαγκαδίκια. Εκεί όπου, από τις 21 Απριλίου 2016, λειτουργεί χώρος φιλοξενίας προσφύγων, τον οποίο διαχειρίζεται το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται περίπου 880 πρόσφυγες, κυρίως οικογένειες από τη Συρία. Μια ομάδα προσφύγων έχουν, μάλιστα, δημιουργήσει τη δική τους δομή αυτο-οργάνωσης, προκειμένου να συμβάλουν στη βελτίωση της καθημερινότητάς τους εωσότου μπορέσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τη βόρεια Ευρώπη.

   Παίρνοντας τη ζωή στα χέρια τους...

   Ο Χοσάμ ήρθε στα Λαγκαδίκια από την Ειδομένη, τον άλλοτε μεγαλύτερο άτυπο προσφυγικό καταυλισμό στην Ελλάδα, που έφτασε να φιλοξενεί έως και 15.000 πρόσφυγες... Εκεί τον συναντούσες σχεδόν καθημερινά πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή, κρατώντας, αμίλητος, ένα χαρτόνι μ' ένα μήνυμα -διαφορετικό κάθε φορά- προς την Ευρώπη για τα κλειστά σύνορα. Εδώ και περίπου ενάμιση μήνα, ο Χοσάμ ζει στα Λαγκαδίκια και, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «η ζωή εδώ είναι πολύ καλύτερη απ' ό,τι στην Ειδομένη».

   Νέος ανήσυχος, που το αίμα του "βράζει" για δημιουργία, ο Χοσάμ δεν κάθισε με "σταυρωμένα τα χέρια", αλλά μαζί με μια μικρή παρέα συμπατριωτών του αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, να αυτο-οργανωθούν και να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους. Έτσι, προχώρησαν στη συγκρότηση της ομάδας Jafra, ένα είδος άτυπης οργάνωσης, που αφού κέρδισε την εμπιστοσύνη, όπως εξηγεί ο Χοσάμ, της Ύπατης Αρμοστείας, προχώρησε σε μία σειρά από δράσεις.

   «Συμβάλλουμε στην καθαριότητα του περιβάλλοντα χώρου, έχουμε δημιουργήσει ένα σχολείο, όπου τα παιδιά απασχολούνται μαθαίνοντας αγγλικά και αραβικά, βοηθάμε στη διανομή φαγητού ή άλλων προϊόντων, προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να προστατεύσουμε τις σκηνές από τον ήλιο και άλλα πολλά» εξηγεί ο Χοσάμ.

   Η ιδέα να υπάρξει μια κάποια μορφή αυτο-οργάνωσης στο κέντρο έχει ως βασικό γνώμονα την ιδέα ότι «δεν μπορούμε να καθόμαστε όλη μέρα μέσα στη σκηνή και να μην κάνουμε τίποτα» λέει και τονίζει πως η μικρή -αρχικά- παρέα μεγάλωσε, πλέον αριθμεί 25 άτομα, ενώ η μεγάλη πλειονότητα των προσφύγων έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει στις δράσεις της Jafra. «Όλοι θέλουν να εργαστούν εθελοντικά μαζί μας, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν τόσο πολλές δουλειές. Σκεφτόμαστε να κάνουμε βάρδιες ή να βρούμε άλλους τρόπους απασχόλησης» προσθέτει ο νεαρός Σύρος.

   Και μπορεί να έχει ξεκινήσει η προεγγραφή στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, το επόμενο "βήμα" στο μακρύ ταξίδι των προσφύγων προς τη βόρεια Ευρώπη, αλλά ο Χοσάμ φαίνεται να κατανοεί πως δεν είναι κάτι που γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά θα απαιτηθεί κάποιος χρόνος ώσπου να μπορέσει να ταξιδέψει προς τον τελικό του προορισμό.

   «Πιστεύω ότι θα χρειαστούν 8 μήνες, ίσως κι ένας χρόνος, γι' αυτό είναι σημαντική η αυτο-οργάνωση» λέει. «Δεν μπορούμε απλώς να καθόμαστε όλη μέρα σε μία σκηνή και να περιμένουμε άπραγοι. Είναι ένας αργός θάνατος η αναμονή» συμπληρώνει και "ξεδιπλώνει" τα μελλοντικά σχέδιά του: «στη χώρα μου σπούδαζα νομική, αλλά αυτό που θέλω είναι να ασχοληθώ με τη φωτογραφία, τη μουσική ή την ηθοποιία».

   Η ιδέα της αυτο-οργάνωσης των προσφύγων κάθε άλλο παρά αντίθετη βρίσκει την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «H προσέγγιση που έχουμε υιοθετήσει στα Λαγκαδίκα -τόσο εμείς ως Ύπατη Αρμοστεία, όσο και οι αρχές και οι οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμαστε- είναι η αναγνώριση ότι οι πρόσφυγες έρχονται με δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις που πρέπει να αναδειχθούν και να αξιοποιηθούν. Έτσι, οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται ως ενεργοί εταίροι στην παροχή βοήθειας και προστασίας, και όχι ως παθητικοί δέκτες» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα Φιλίπ Λεκρέρκ (Philippe Leclerc).

   «Μία τέτοια προσέγγιση» προσθέτει «ενισχύει την ικανότητα των προσφύγων να μπορούν να βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις και να αυτο-οργανώνονται, κάτι που είναι βασικό συστατικό και προϋπόθεση οποιασδήποτε μακροπρόθεσμης λύσης για αυτούς τους ανθρώπους - είτε αυτή η λύση είναι η παροχή ασύλου και διαμονή στην Ελλάδα είτε η μεταφορά σε μια άλλη χώρα της Ε.Ε.».

   Στο κέντρο φιλοξενίας στα Λαγκαδίκια δραστηριοποιείται επίσης η οργάνωση Danish Refugee Council (DRC), επιχειρησιακός εταίρος της Ύπατης Αρμοστείας σε ό,τι αφορά διαχειριστικά ζητήματα, η ΑΡΣΙΣ που έχει δημιουργήσει ένα safe space για τα ασυνόδευτα παιδιά, οι Γιατροί του Κόσμου που προσφέρουν πολύτιμη ιατρική φροντίδα στους πρόσφυγες και η Μετάδραση, που έχει αναλάβει τα ζητήματα της διερμηνείας.

   Ένα νέο ...χωριό δίπλα στο χωριό

   Τα Λαγκαδίκια είναι ένα χωριό των περίπου 650 ατόμων (σύμφωνα με την τελευταία απογραφή) στο νομό Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται ανάμεσα στις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη και οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

   Πλάι σ' αυτό το χωριό στήθηκε ένα δεύτερο "χωριό", αυτό των προσφύγων στο κέντρο φιλοξενίας, στο παλιό στρατόπεδο "Βογιατζόγλου". Η απόσταση ως το χωριό δεν είναι παρά μερικές εκατοντάδες μέτρα. Πολλοί είναι οι πρόσφυγες που περπατούν ως το κέντρο του χωριού προκειμένου να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης ή απλώς για να κάνουν μια βόλτα. Κάποιοι από τους κατοίκους τους έχουν αγκαλιάσει, άλλοι είναι πιο επιφυλακτικοί, εξηγεί κάτοικος του χωριού.

   Ο χώρος στα Λαγκαδίκια εντάσσεται στο Πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας για Παροχή Στέγασης στο πλαίσιο της Μετεγκατάστασης, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στόχο έχει τη δημιουργία συνολικά 20.000 θέσεων φιλοξενίας για υποψήφιους προς μετεγκατάσταση και ευάλωτους αιτούντες άσυλο μέχρι τα τέλη του χρόνου. Μέχρι στιγμής, έχουν δημιουργηθεί σχεδόν 7.300 θέσεις συνολικά σε διαμερίσματα, ξενοδοχεία/κτίρια, φιλοξενία σε οικογένειες και στον χώρο στα Λαγκαδίκια.

   Ωστόσο, όπως εξηγεί η Ύπατη Αρμοστεία, δεδομένων των αναγκών για παροχή κατάλληλης στέγασης για τους πρόσφυγες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να βρεθούν και άλλοι χώροι που να πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές, έτσι ώστε η διαμονή των προσφύγων να γίνεται σε συνθήκες ασφάλειας και αξιοπρέπειας. Στην περίπτωση των ευάλωτων οικογενειών, γυναικών και παιδιών, αυτές οι ανάγκες είναι ακόμα πιο επείγουσες.

   Σοφία Παπαδοπούλου

   ΣΣ: Αναζητήστε φωτογραφικό και τηλεοπτικό υλικό για το παραπάνω ρεπορτάζ στη webtv και στο τμήμα φωτορεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ.